De la indulgencia a la condena: la responsive regulation en el régimen de fiscalización ambiental en Perú

AutorSebastian Gamarra Abarca
CargoAbogado. Asociado de Payet Rey Cauvi Pérez Abogados. Contacto: sga@prcp.com.pe.
Páginas107-125
107
* Abogado. Asociado de Payet Rey Cauvi Pérez Abogados. Contacto: sga@prcp.com.pe.
Nota del editor: El presente artículo fue recibido por el Consejo Editorial de THMIS-Revista de Derecho el 05 de
enero de 2019 y aceptado por el mismo el 04 de marzo de 2019.
Τηε ιν υενχε οφ τηε Ρεσπονσιϖε Ρεγυλα ον Τηεορψ
ιν αδµινιστρα ϖε λαω ανδ, εσπεχιαλλψ, ιν τηε αρεασ
ασσοχιατεδ ωιτη ενϖιρονµενταλ µαναγεµεντ ηασ
βρουγητ ιντο δεβατε βοτη τηε ρεδε νι ον οφ τηε
ρολε οφ ρεγυλατορψ αγενχιεσ ανδ τηε ρελεϖανχε οφ αν
ινχρεασινγλψ δοµιναντ περσυασιϖε αππροαχη ασ αν
αλτερνα ϖε το τηε ρεπρεσσιϖε χηαραχτερ οφ λαω.
Ιν τηισ αρ χλε, τηε αυτηορ σεεκσ το εξαµινε τηε
ποστυλατεσ οφ τηε Αψρεσ ανδ Βραιτηωαιτεσ τηεορψ
ανδ, υσινγ σεϖεραλ λεγαλ ινστρυµεντσ αµονγ
ωιχη στανδσ ουτ τηε νεω Μονιτορινγ Ρεγυλα ον,
αναλψζε ιτσ ρεχεπ ον ιν τηε ρεγυλατορψ πολιχψ οφ τηε
Ενϖιρονµενταλ Μονιτορινγ ανδ Ασσεσµεντ Αγενχψ
(Σπανιση: ΟΕΦΑ).
Κ2 ,êúþ: Ενϖιρονµενταλ µαναγεµεντ; ενφορχε−
µεντ; αδµινιστρα ϖε λαω; ρεγυλα ον.
Λα ιν υενχια δε λα τεορα δε λα γυρα δε Ρεσπον−
σιϖε Ρεγυλα ον εν ελ δερεχηο αδµινιστρα ϖο ψ,
εσπεχιαλµεντε, εν λοσ εσπαχιοσ λιγαδοσ α λα σχα−
λιζαχι⌠ν µεδιοαµβιενταλ ηα τραδο α δεβατε ταντο
λα ρεδε νιχι⌠ν δελ ρολ δε λοσ ⌠ργανοσ ρεγυλαδορεσ
χοµο λα περ νενχια δε υν χαδα ϖεζ µ〈σ δοµιναντε
ενφοθυε περσυασιϖο φρεντε α λα οριενταχι⌠ν σανχιο−
ναδορα δελ δερεχηο.
Εν ελ πρεσεντε αρ χυλο, ελ αυτορ ρεαλιζα υνα λεχτυρα
δε λοσ ποστυλαδοσ δε λα τεορα δε Αψρεσ ψ Βραιτηωαι−
τε, ψ, α παρ ρ δε ϖαριοσ ινστρυµεντοσ νορµα ϖοσ,
εντρε λοσ θυε δεσταχα ελ νυεϖο Ρεγλαµεντο δε Συ−
περϖισι⌠ν, αναλιζα συ ρεχεπχι⌠ν εν λα πολ χα ρεγυ−
λατορια δελ ΟΕΦΑ.
Π̇Û̇ºú̇þ æÛ̇+: Ρεγυλαχι⌠ν αµβιενταλ; ενφορχε−
µεντ; δερεχηο αδµινιστρα ϖο; ρεγλαµεντο.
10.18800/themis.201802.016
∆Ε ΛΑ ΙΝ∆ΥΛΓΕΝΧΙΑ Α ΛΑ ΧΟΝ∆ΕΝΑ: ΛΑ ΡΕΣΠΟΝΣΙςΕ
ΡΕΓΥΛΑΤΙΟΝ ΕΝ ΕΛ Ρ⊃ΓΙΜΕΝ ∆Ε ΦΙΣΧΑΛΙΖΑΧΙΝ
ΑΜΒΙΕΝΤΑΛ ΕΝ ΠΕΡ∨
ΦΡΟΜ ΙΝ∆ΥΛΓΕΝΧΕ ΤΟ ΠΥΝΙΣΗΜΕΝΤ: ΡΕΣΠΟΝΣΙςΕ ΡΕΓΥΛΑΤΙΟΝ ΙΝ
ΤΗΕ ΕΝςΙΡΟΝΜΕΝΤΑΛ ΜΑΝΑΓΕΜΕΝΤ ΣΨΣΤΕΜ ΙΝ ΠΕΡΥ
Σεβασ αν Γαµαρρα Αβαρχα*
Παψετ Ρεψ Χαυϖι Πρεζ Αβογαδοσ
THEMIS 74 | Revista de Derecho
108
DE LA INDULGENCIA A LA CONDENA: LA RESPONSIVE REGULATION
EN EL RÉGIMEN DE FISCALIZACIÓN AMBIENTAL EN PERÚ
Ι. ΙΝΤΡΟ∆ΥΧΧΙΝ
Υνο δε λοσ µαψορεσ ρετοσ θυε δεβε αφρονταρ τοδο
σιστεµα ϕυρδιχο εσ λα χονστρυχχι⌠ν δε εστρατεγιασ
δε χυµπλιµιεντο ε χιεντεσ θυε περµιταν ελ ενφορ−
χεµεντ1 δε υνα νορµα ο ρεγυλαχι⌠ν σεχτοριαλ2. Σι
λασ δισποσιχιονεσ νο σον χυµπλιδασ, λοσ οβϕε ϖοσ ο
βιενεσ θυε ελ εσταδο πρετενδε αλχανζαρ ο προτεγερ
διi χιλµεντε σερ〈ν µατεριαλιζαδοσ; πορ ελλο εσ νεχε−
σαριο τεϕερ µεχανισµοσ ο ηερραµιεντασ θυε λλεϖεν
α λοσ συϕετοσ σοµε δοσ αλ 〈µβιτο δε απλιχαχι⌠ν δε
υνα νορµα α αδοπταρ εφεχ ϖαµεντε λασ πρεσχριπ−
χιονεσ χονδυχτυαλεσ ρεθυεριδασ.
Αχτυαλµεντε εξιστεν δοσ γρανδεσ χορριεντεσ ρεσ−
πεχτο α λα µανερα µ〈σ αδεχυαδα δε λογραρ ελ χυµ−
πλιµιεντο. Βαϕο υνα χορριεντε τραδιχιοναλ, δεντρο
δε λα τεορα δενοµιναδα δετερρενχε, σε χονσιδερα
θυε ελ µεχανισµο µ〈σ αδεχυαδο παρα δισχιπλιναρ
χονδυχτασ εσ ελ χασ γο. Ασυµιενδο θυε λοσ σερεσ
ηυµανοσ σον εντεσ χαλχυλαδορεσ θυε βυσχαν οβ−
τενερ βενε χιοσ αλ ινχυµπλιρ υνα νορµα, εντονχεσ
δεϕαρ〈ν ραχιοναλµεντε δε χοµετερ αχτοσ ιλχιτοσ
σι σον οβϕετο δε σανχιονεσ µ〈σ φυερτεσ θυε δισυα−
δαν συ χοµπορταµιεντο3. Υνα περσπεχ ϖα µ〈σ
αµπλια νοσ λλεϖα α λα τεορα δελ χοµπλιανχε, λα χυαλ
προπυγνα θυε λοσ σερεσ ηυµανοσ νο σον σιµπλεσ
χαλχυλαδορεσ αµοραλεσ θυε βυσχαν βενε χιοσ, σινο
θυε εν οχασιονεσ χοµετεν τρανσγρεσιονεσ δεβιδο
α φαχτορεσ ταν διϖερσοσ χοµο λα φαλτα δε χλαριδαδ
εν λασ φ⌠ρµυλασ νορµα ϖασ ο λα ιµποσιχι⌠ν δε εξι−
γενχιασ ινχοηερεντεσ χον συσ ποσιβιλιδαδεσ ρεαλεσ
δε χυµπλιµιεντο4. ∆αδο θυε λασ σανχιονεσ συελεν
γενεραρ αλτοσ χοστοσ παρα τοδοσ λοσ ινϖολυχραδοσ
(Ηαωκινσ, 2002, ππ. 5, 10, 206) ψ θυε ταµβιν
εξιστε λα ποσιβιλιδαδ δε ινχυρριρ εν ερρορεσ δε δε−
τερµιναχι⌠ν δελ χασ γο θυε ρεσταν λεγι µιδαδ αλ
εσταδο (Μελγαρ, 2014, π.453; Πολινσκψ ψ Σηαϖελλ,
2007, π. 428) εσ χονϖενιεντε βυσχαρ αλτερνα ϖασ
θυε χοµπλεµεντεν ο ινχλυσο συσ τυψαν α λοσ µε−
χανισµοσ δε σανχι⌠ν, πορ εϕεµπλο: λα χορρεχχι⌠ν ψ
εδυχαχι⌠ν, ελ δι〈λογο ψ/ο λα χοοπεραχι⌠ν εντρε ελ
εσταδο ψ λοσ χιυδαδανοσ.
Υνα δε λασ ϖαριαντεσ µ〈σ διφυνδιδασ δε λα τεορα δελ
χοµπλιανχε εσ λα δενοµιναδα ρεσπονσιϖε ρεγυλα−
ον δεσαρρολλαδα πορ Ιαν Αψρεσ ψ ϑοην Βραιτηωαι−
τε, λα χυαλ σοσ ενε θυε λα χολαβοραχι⌠ν εντρε ελ
εσταδο ρεγυλαδορ ψ λοσ αγεντεσ ρεγυλαδοσ, συµαδα α
λα αδοπχι⌠ν δε ιδεασ χρεα ϖασ, προπορχιονα ρεσυλτα−
δοσ ε χιεντεσ παρα ελ χυµπλιµιεντο, περο σιεµπρε
θυε σε αδοπτεν µεδιδασ αδεχυαδασ δε περσυασι⌠ν
ψ χασ γο (εστο λ µο χοµο υνα αλτερνα ϖα ποστε−
ριορ) εν φυνχι⌠ν δε λασ ρεσπυεστασ δε λοσ ρεγυλαδοσ
(Αψρεσ ψ Βραιτηωαιτε, 1992, π. 3). Λα εστρατεγια δεσ−
χριτα γυαρδα ρελαχι⌠ν χον ελ τρµινο ρεσπονσιϖε,
αδϕε ϖο δεριϖαδο δε λα παλαβρα ρεσπονσιϖενεσσ θυε
δεσιγνα αθυελλασ ιντεραχχιονεσ σενσιβλεσ ο σενσι
ϖασ θυε σε εµιτεν εν ρεσπυεστα α οτροσ αχτοσ5.
Λα ρεσπονσιϖε ρεγυλα ον ηα τενιδο υνα αµπλια
διφυσι⌠ν δυραντε λασ λ µασ δχαδασ, παρ χυλαρ−
µεντε εν πασεσ ανγλοσαϕονεσ χοµο Γραν Βρετα〉α
ψ Αυστραλια, ψ νυεστρο πασ ταµποχο ηα σιδο αϕενο α
εστα ιν υενχια. Εν ελ 2016, χοµο παρτε δε συ Προ−
γραµα Πασ6, λα Οργανιζαχι⌠ν παρα λα Χοοπεραχι⌠ν
ψ ελ ∆εσαρρολλο Εχον⌠µιχοσ (εν αδελαντε, ΟΧ∆Ε)
πυβλιχ⌠ ελ ινφορµε Ρεγυλατορψ Πολιχψ ιν Περυ: Ασ−
σεµβλινγ τηε Φραµεωορκ φορ Ρεγυλατορψ Θυαλιτψ.
Ελ ινφορµε δε λα ΟΧ∆Ε χον ενε υν χαπτυλο εσπε−
χ χο δεδιχαδο αλ ενφορχεµεντ δε λα ρεγυλαχι⌠ν εν
Περ, θυε αρροϕα εντρε συσ ρεχοµενδαχιονεσ θυε ελ
ενφορχεµεντ δε λοσ ρεγυλαδορεσ δεβε εσταρ βασαδο
εν λα ρεσπονσιϖε ρεγυλα ον.
Εν υν εσχεναριο δε προγρεσιϖα αδαπταχι⌠ν α λοσ εσ−
τ〈νδαρεσ ψ ρεθυεριµιεντοσ δε λα ΟΧ∆Ε εν ελ σεχτορ
αµβιενταλ
7
, ρεσυλτα απροπιαδο αναλιζαρ λα εϖολυχι⌠ν
1 Esta palabra designa a los mecanismos ideados por el estado para “hacer cumplir las normas”. En el idioma
español no existe una palabra que traslade adecuadamente el término enforcement y dado que resulta poco
práctico realizar una traducción a través de una suma de palabras, en adelante se utilizará únicamente el término
en inglés.
2 En una variante restringida entendemos por regulación a toda disposición normativa (eminentemente reglamen-
taria) que busca moldear una conducta o actividad económica a f‌i n de concretar un objetivo de interés público.
Para efecto de este trabajo consideraremos dentro del Estado regulador a aquellas entidades como el OEFA, que
no solo aprueban normas, sino que también se encargan de cautelar su cumplimiento.
3 Este esquema de ideas ha sido planteado con detalle por Gunningham, que señala: “(…) the deterrence strategy
emphasizes a confrontational style of enforcement and the sanctioning of rule-breaking behavior. It assumes that
those regulated are rational actors capable of responding to incentives, and that if offenders are detected with
suff‌i cient frequency and punished with suff‌i cient severity, then they, and other potential violators, will be deterred
from violators for past wrongdoing” (2010, p. 121).
4 Al respecto ver un resumen de esta teoría en Baldwin (1990, p. 321), y Morgan y Yeung (2003, p. 153).
5 En el idioma español la palabra responsive se traduce literalmente como responsiva; sin embargo, dado que
dicha traducción no comprende el término sensible, es preferible usar únicamente la palabra en idioma inglés.
6 El Programa País es un sistema de apoyo por parte de la OCDE a países en vías de desarrollo para proveerles
diagnósticos y recomendaciones que mejoren sus políticas públicas para su posterior adecuación a los sistemas
de gobierno de los países miembros de la OCDE (2018).
7 Actualmente la OCDE se encuentra evaluando las prácticas de supervisión ambiental en nuestro país. Sobre el
particular ver OEFA, 18 de febrero de 2019.

Para continuar leyendo

Solicita tu prueba

VLEX utiliza cookies de inicio de sesión para aportarte una mejor experiencia de navegación. Si haces click en 'Aceptar' o continúas navegando por esta web consideramos que aceptas nuestra política de cookies. ACEPTAR